Rechtsstatelijke reacties op het regeerakkoord #5:Intrekking van de Wet raadgevend referendum

In het regeerakkoord neemt het nieuwe kabinet zich voor de Wet raadgevend referendum in te trekken. Wat is hiervoor de reden? En kan er over de intrekking van die Wet raadgevend referendum eigenlijk een referendum worden gehouden

Versterking van de democratie:Parlementaire vertegenwoordiging volgens de Staatscommissie

Bij Koninklijk Besluit van 1 februari 2017 stelde de regering op gezamenlijk verzoek van beide Kamers der Staten-Generaal een Staatscommissie in die haar moest adviseren over de toekomstbestendigheid van het parlementair stelsel. Op 13 december 2018 heeft deze Staatscommissie haar taak volbracht. Die dag presenteerde zij een lijvig eindrapport met de titel ‘Lage drempels, hoge dijken’. In hoofdstuk vijf van dit rapport doet de Staatscommissie aanbevelingen ter versterking van de democratische pijler van de democratische rechtsstaat. Het parlement vormt volgens haar de kern van deze democratische pijler. Nederland is een vertegenwoordigende democratie en het parlement wordt – gelet op artikel 50 Grondwet – geacht het gehele Nederlandse volk te vertegenwoordigen. De Staatscommissie constateert echter dat het parlement zijn vertegenwoordigende functie niet goed vervult: ‘nogal wat kiezers voelen zich niet goed vertegenwoordigd, en zijn dat ook niet altijd’. Wat de Staatscommissie precies verwacht van die vertegenwoordiging is niet meteen duidelijk na het lezen van het rapport. Om een scherp beeld te krijgen van wat de Staatscommissie van de vertegenwoordigende democratie verlangt, reconstrueert dit artikel de normatieve en eigentijdse betekenis die de Staatscommissie toekent aan artikel 50 Grondwet (‘De Staten-Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk’), de problemen die zij identificeert in de vertegenwoordiging, en de aanbevelingen die zij doet ter verbetering van die vertegenwoordiging. Wanneer de opvattingen van de Staatscommissie vervolgens in historisch-vergelijkend perspectief worden geplaatst, blijkt dat het (maatschappelijke) denken over parlementaire vertegenwoordiging drastisch is veranderd

Parlementair taalgebruik en het Reglement van Orde van de Tweede Kamer:Naar een parlementaire gevaarzettingsdoctrine?

Het debat dat op dit moment gevoerd wordt over parlementair gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer, zou niet alleen gestuurd moeten worden door de idee dat het Reglement van Orde vooral toeziet op de waardigheid van het parlement en ordehandhaving, nu ophitsende of antirechtsstatelijke taal gebezigd binnen het parlement meer dan ooit externe werking kan hebben. Moet het niet mogelijk zijn om steviger maatregelen te treffen, indien Kamerleden zouden oproepen om ‘diegenen aan te spreken’ die hebben meegewerkt aan ‘de verkiezingsfraude’, of wanneer zij bewust en herhaaldelijk de (waarden van de) democratische rechtsstaat op ondermijnende wijze ter discussie stellen? Moeten we wachten tot incidenten structureel blijken te zijn of daadwerkelijk leiden tot ondermijning van de democratische rechtsstaat of zelfs tot geweld? Met het aanvaarden van meer handvatten om reglementair op te treden tegen dit soort uitingen in het parlement, zou een parlementaire analogie kunnen ontstaan van de strafrechtelijke gevaarzettingsdoctrine. Want waarom zouden taaluitingen, die in het strafrecht potentieel zo ernstig worden bevonden dat ze een abstracte delictsomschrijving legitimeren, aan aparte reglementering door de Tweede Kamer moeten ontsnappen

Algoritmische beslisregels vanuit constitutioneel oogpunt:Tweedeling tussen algemene regels en concrete toepassing onder druk

Dit artikel verkent hoe algoritmische besluitvorming door de overheid bestaande constitutionele uitgangspunten onder druk zet of zelfs transformeert. De focus ligt daarbij op de fundamentele tweedeling tussen algemene regels en de concrete toepassing via individuele beslissingen alsmede, in het licht daarvan, de wisselwerking tussen normen en feiten en de gevolgen die dat heeft voor het legaliteitsbeginsel alsmede voor de democratische en rechterlijke controle op de toepassing van algemene regels